Padaczka u dzieci

Padaczka wieku niemowlęcego, dziecięcego i młodzieńczego wymaga konsultacji i leczenia przez neurologa dziecięcego przygotowanego do pracy z dzieckiem w różnym wieku oraz jego rodzicami.

Wiąże się to nie tylko z faktem, że dziecko często nie może, bądź nie potrafi udzielić prawidłowego wywiadu, ale też z faktem, że napad padaczkowy u dzieci objawia się inaczej niż padaczka osoby dorosłej. Często dany rodzaj napadów występuje tylko w określonym wieku, a potem przyjmuje inną formę – przykładem są np. napady toniczne u bardzo małych dzieci. Są też zespoły padaczkowe, które zmieniają swoją formę w zależności od wieku i tu przykład zespołu Westa przechodzącego często w zespół Lenoxa-Gastauta.

Zachorowalność na padaczkę jest najwyższa u dzieci do pierwszego roku życia. Wiąże się to z wystąpieniem pierwszego napadu w wyniku niedotlenienia okołoporodowego, bądź wszelkich wad wrodzonych mózgowia. Wiele zaburzeń ruchowych noworodka, które niegdyś uznawano za padaczkę, dziś przypisuje się innym czynnikom i nie wprowadza leczenia.

Padaczka u noworodka i niemowlęcia
Diagnostyka padaczki u noworodka, często urodzonego przedwcześnie bywa niezwykle trudna. Obok doświadczenia neurologa, konieczne jest przygotowanie pediatryczne. Ogromna trudność napotyka także lekarz oceniający badanie EEG. Wzorzec zapisu zmienia się wraz z wiekiem dziecka i jest inny w czasie czuwania a inny w czasie snu. Na prawidłowy, zmienny w czasie wzorzec zapisu nakładają się przeróżne nieprawidłowości. Podobnie jest w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym.

Napady padaczkowe występujące u niemowląt często są jedynie objawami innego schorzenia i lekarz skupia się na znalezieniu ich przyczyny. Np. uważa się, ze przyczyną tzw. Zespołu Ohtahary ( napady nieświadomości, mioklonie, napady toniczne i toniczno-kloniczne), są zaburzenia metaboliczne lub wady wrodzone mózgowia. Inną chorobą o podłożu genetycznym , gdzie napady padaczkowe są jedynie jednym z objawów jest Zespół Retta. Pojęcie zespołu padaczkowego wykracza poza rozpoznanie jedynie napadów padaczkowych. Na zespół padaczkowy składa się zespół objawów podmiotowych (wywiad), przedmiotowych (zmiany w badaniu neurologicznym) a także wyników badań dodatkowych takich jak EEG czy rezonans magnetyczny (MRI).

Dla przykładu, u pacjenta z danym zespołem napady o konkretnej morfologii wystąpiły w charakterystycznym wieku, zapis EEEG jest także charakterystyczny i możemy wypowiedzieć się na temat rokowania. Czyli wiemy mniej więcej czy choroba będzie postępowała czy odwrotnie, cofała się. Wspomniany zespół Retta to choroba neurologiczna o podłożu genetycznym, która obserwowana jest tylko u dziewczynek, ponieważ dla chłopców jest śmiertelna. Dziecko przez pierwsze pół roku rozwija się prawidłowo, a następnie rozwój ulega spowolnieniu lub cofnięciu, a charakterystycznym objawem jest utrata umiejętności celowego posługiwania się rękoma i zastępowanie jej powtarzanymi stereotypowymi ruchami rąk.

W Zespole Westa z kolei występują tzw. napady skłonów – napady zgięciowe. Napadom towarzyszy gorszy rozwój psychoruchowy dziecka oraz charakterystyczny – bezładny zapis EEG określany jako hipsarytmia. Ruchy skłonów mogą być mylone z tymi, jakie dzieci wykonują często przy kolce i bólu brzucha i mogą być początkowo mylone z takimi stanami, czy też uznawane przez rodziców za zwykła zabawę.

Padaczka u małych dzieci
U małych dzieci nie zawsze występują napady drgawkowe lub takie z niebudzącą wątpliwości utratą świadomości. Napady małe, kiedyś określane jako petit mal , polegają czasem wyłącznie na krótkiej utracie świadomości, która może być mylona z zamyślaniem się lub zagapieniem dziecka. Inne napady „małe” to pewne charakterystyczne ruchy przy zachowanej świadomości, np. trzepotanie powiek (jak skrzydła motyla), szarpnięcia kończynami (co może być mylone z tikiem nerwowym) lub ruchy potakiwania ( w istocie opadanie głowy). Przykładem napadów bez zaburzeń świadomości są mioklonie kończyn lub powiek oraz napady częściowe proste polegające np. na rytmicznych ruchach jednej ręki.

W tym wieku jest wiele padaczek tak zwanych łagodnych. Uważa się, że łagodnych padaczek nie należy leczyć, ponieważ u dziecka w życiu występuje najwyżej kilka napadów i ustępują one bez leczenia. Przykładem łagodnej padaczki jest tzw. zespół Rolanda. Łagodna padaczka dziecięca z iglicami centralno-skroniowymi (czyli zespół Rolanda) to najczęstsza postać padaczki dziecięcej rozpoczynającej się miedzy 7 a 10 r.ż. na napady częściowe proste (z zachowaną świadomością) składają się jednostronne objawy czuciowo-ruchowe dotyczące twarzy oraz okolicy ust i gardła, zaniemówienie, ślinotok. Napady są krótkotrwałe i występują po obudzeniu się dziecka. Inne napady w tym zespole to napady drgawkowe występujące w czasie snu. W zapisie EEG są zmiany w wyżej opisanej okolicy. Badanie neurologiczne oraz MRI nie wykazują odchyleń od normy. Zespół ma tendencję do samoistnego ustępowania w wieku 9 – 16 lat.

Zespół Lennox-Gastaut, jest przykładem zespołu padaczkowego o ciężkim przebiegu i poważnym rokowaniu. Stwierdza się go u 3-5% dzieci cierpiących na padaczkę. Choroba rozpoczyna się między 3 a 5 rokiem życia. W zespole tym występuje wiele rodzajów napadów, napady toniczne ( z wyprężeniem ciała), nietypowe napady nieświadomości, napady atoniczne ( z charakterystycznym początkiem, kiedy dziecko zgina nagle nogi w kolanach i upada całym ciałem do przodu). W opisanym zespole napady zwykle utrzymują się mimo leczenia. Niedorozwój umysłowy oraz ruchowy poważnie upośledza aktywność życiową.

Padaczka wieku młodzieńczego
Dla wieku młodzieńczego charakterystyczne są padaczki miokloniczne, które w większości mają dobre rokowanie. Padaczka rozpoznana w wieku młodzieńczym wymaga przygotowania chorego do przejścia w dorosłość i przewidywania wszelkich psychologicznych i socjalnych problemów na jakie może być narażony młody człowiek chorujący na chorobę przewlekłą.

Konsultant Medyczny Forum – Dr n. med Ałbena Grabowska-Grzyb