Leki przeciwpadaczkowe a ryzyko złamań kości

Analiza danych od 63 000 osób wskazuje bezspornie na zwiększenie ryzyka złamań kości u osób przyjmujących karbamazepinę, gabapentynę, klonazepam i fenobarbital po 50 roku życia

U osób z osteoporozą ( a więc obniżoną gęstością kości, często nasilającą się po okresie menopauzy/andropauzy) występują często charakterystyczne złamania samoistne (nie związane z urazem) w typowych miejscach: złamanie kości promieniowej (nadgarstka), złamanie szyjki kości udowej, pęknięcia żeber.

Opublikowane w styczniu 2011 kanadyjskie badanie wykazuje, że aktualne przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych przez osoby po 50 roku życia zwiększa ryzyko samoistnych złamań kości.

Znane są w piśmiennictwie medycznym doniesienia o prawdopodobnym związku między przyjmowaniem leków przeciwpadaczkowych u osób w sile wieku, a zwiększonym ryzykiem złamań. Badanie kanadyjskie jest jednak pierwszym badaniem na tak olbrzymią skalę ( ponad 63 tysiące badanych !!!), przeprowadzonym według obowiązujących obecnie zasad.

Badanie analizuje dane 15 792 osób, u których pomiędzy kwietniem 1996 a marcem 2004 wystąpiło złamanie kości promieniowej (nadgarstka) , szyjki kości udowej (biodra) lub żeber nie związane z urazem. Każda osoba ze złamaniem była porównywana z odpowiednimi przypadkami z trzech grup kontrolnych (bez złamań nadgarstka , bez złamania kości udowej lub bez złamania żebra) pasującymi pod względem płci, wieku, rasy i chorób współistniejących ( w sumie grupę kontrolną stanowiło 47 289 osób!)

Uzyskane wyniki wskazują, że większość starszych leków przeciwpadaczkowych ? z wyjątkiem kwasu walproinowego – podnosi ryzyko samoistnych złamań po 50 roku życia. W badaniu znalazło się mało osób stosujących nowoczesne leki (lamotriginę, pregabalinę, topiramat), ponieważ badanie dotyczyło danych z 1994-2004 roku ? przypadki te zostały one ujęte w jedną grupę jako Inne leki (patrz tabela niżej) .

Iloraz szans dla wystąpienia złamania wahał się od wartości niskich dla klonazepamu (1,24) do wysokich dla fenytoiny (1,94).

Table. Ryzyko złamania u przyjmujących aktualnie leki przeciwpadaczkowe

Lek	Iloraz szans (95% CI)
Carbamazepina	1.81 (1.46 ? 2.23)
Clonazepam	1.24 (1.05 ? 1.47)
Gabapentin	1.49 (1.10 ? 2.02)
Phenobarbital	1.60 (1.16 ? 2.19)
Phenytoina	1.91 (1.58 ? 2.30)
Kwas Valproinowy	1.10 (0.70 ? 1.72)
Inne leki przeciwpad.	1.65 (1.0 to 2.56)
Co najmniej dwa leki razem	2.97 (2.26 ? 3.89)

CI = confidence interval

Możliwe, że wyżej wymienione leki przeciwpadaczkowe poprzez aktywowanie enzymów wątrobowych ( układ cytochromu C450) przyspieszają rozpad witaminy D i zaburzają wchłanianie wapnia. To wyjaśniałoby dlaczego kwas walproinowy nie podnosi ryzyka złamań ? jego działanie na enzymy wątrobowe jest raczej hamujące i być może w tym mechanizmie nie zaburza gospodarki witaminą D i wapniem.

W badaniu zabrakło informacji na temat przyjmowania preparatów wapnia i witaminy D oraz badań gęstości kości (densytometrii) .

Leki przeciwpadaczkowe są obecnie uznane za czynnik ryzyka złamań osteoporotycznych ? podsumowała Dr. Natalie Jette, Profesor Neurologii na Uniwersytecie w Calgary- Lekarze przepisujący leki przeciwapdaczkowe osobom po 50 roku życia powinni zoptymalizować profilaktykę osteoporozy (zalecając odpowiednią, bogatą w wapń i witaminę D dietę, ruch i ćwiczenia fizyczne, aktywujące odbudowę kości, odstawienie nikotyny), a także monitorować densytometrię kości i w razie wystąpienia cech osteoporozy rozważyć leczenie hamujące spadek gęstości kości.

Prawdą jest także, ze podobne badanie należałoby zaprojektować z udziałem nowszych leków z tej grupy: lamotryginy, topiramatu, pregabaliny, aby ocenić czy i te leki (coraz powszechniej obecnie stosowane) mają podobny wpływ na ryzyko złamań.

Na podst. Archives of Neurology 2011;68:107-112.